Mobbing’in Türkçesi nedir?
Terminolojik olarak, Kuzey Avrupa ülkelerinde, “zorbalık” (mobbing); Anglo-Saxon ülkelerde ise “zorbalık” (bullying) kavramının kullanıldığını görünüyoruz. Türkçe’de aşağıdaki terimler sıklıkla kullanılıyor:
- işyerinde psikolojik taciz
- işyerinde psikolojik terör
- işyerinde psikolojik şiddet
- işyerinde duygusal şiddet
- işyerinde duygusal / manevi taciz
- işyerinde zorbalık
- işyerinde yıldırmaya yönelik psikolojik saldırı
- yıldırma
Mobbing’in anlamı nedir?
Köken olarak Latince’de “kararsız kalabalık” anlamına gelen “mobile vulgus” kelimesine dayanan “mob” kelimesi İngilizce’de “çete”, fiil olarak kullanımı yani “mobbing”, “ortalıkta toplanmak, saldırmak veya rahatsız etmek” anlamına gelmektedir.
Mobbing nedir?
Mobbing üzerine çalışan araştırmacı ve akademisyenler, farklı terimler kullanmakla birlikte (işyeri zorbalığı, yıldırma gibi), farklı tanımlar da yapmaktalar.
En beğendiğim tanımları aşağıda paylaşıyorum:
“iş yaşamında bir veya daha fazla kişinin genellikle bir kişiye yönelik, sistematik, sıklıkla yinelenen, belli bir süreçte devam eden (en az 6 ay) düşmanca ve etik dışı davranışlar sonucu kişinin savunmasız ve çaresiz bir duruma gelmesi” (Leymann)
“bir veya daha fazla çalışana yöneltilen, mağdur tarafından istenmeyen, kasten veya bilinçsiz olarak, tekrar eden, açıkça aşağılanma, suçluluk ve sıkıntıya neden olan, iş performansı ve çalışma ortamını etkileyebilen davranışlar” (Einarsen ve Raknes)
“sürekli kötü niyetli hareketler, sebepsiz suçlamalar, utandırma, itibarı zedeleme gibi yollar ile işyerinden uzaklaştırmaya yönelik yıldırma çabaları” (Davenport, Schwartz, ve Elliott)
Bir süreci “mobbing” olarak tanımlayabilmemiz için şartlar nelerdir?
- Mobbing kavramının değişmez özelliklerinden birincisi, sürecin işyerinde gerçekleşmesi ve aynı işyerinde çalışanlar arasında olmasıdır.
- Mobbing belirli bir hedefe (bir kişi veya birden fazla kişiye) yöneliktir.
- Davranışların mağdur tarafından olumsuz olarak algılanan, rahatsız edici, etik dışı veya düşmanca eylemleri barındırması kritiktir.
- Olumsuz ve düşmanca davranışların tekrar eden, sürekli ve düzenli olarak yöneltilen davranışlar olması gerekmektedir. Tek seferlik karşılaşılan bir durum değildir. Bazı kaynaklara göre olumsuz davranışlar ile karşılaşma sıklığı en az haftada 1 şeklindedir. Dolayısıyla, mobbing sistematik bir süreçtir.
- Olumsuz davranışların sürekliliği söz konusudur (en az 6 ay boyunca devam etmesinden bahsedilir ama süre davranışların niteliği ve yoğunluğuna göre değişkenlik gösterebilir).
- Taraflar arasında (mobbing uygulayan ve maruz kalan / mağdur) arasında güç eşitsizliğinin bulunması (hiyerarşi, sayı gibi), mağdurun durumla baş etmekte zorlanıyor olması mobbing sürecinin ayırt edici özelliklerindendir.
